tips voor Bijbellezen met kinderen

De Bijbel staat vol met prachtige verhalen over indrukwekkende geschiedenissen. Maar ook verhalen over oorlog en geweld… Als het gaat over verhalen van vrede en rust, kan het een feest zijn om samen met kinderen te ontdekken wat er precies staat, of hoe het geweest zou zijn om erbij te zijn. Iedere leeftijd vraagt weer om een specifieke benadering als het gaat om het gebruik van de Bijbel in je gezin. Wat past nu bij welke leeftijd? Waar komen die fantasievragen bij een kleuter toch vandaan, en hoe ga je als ouder ermee om? Hieronder een aantal tips om bij het Bijbellezen aan te sluiten bij de ontwikkeling van je kind.

0-4 jaar – Steeds meer nieuwsgierigheid
Kinderen leren veel en snel, vooral door na te doen (imiteren) en te kijken naar hun directe omgeving. Iets wat ze niet zien, is er ook niet. In de loop van deze leeftijdsfase komt er steeds meer nieuwsgierigheid naar het ‘waarom’ van de dingen. Ook in de emotionele ontwikkeling zijn ze sterk afhankelijk van hun directe omgeving, met name hun ouders. Doordat ze een grotere woordenschat krijgen, zijn de kinderen steeds beter in staat om hun emoties onder woorden te brengen. In de geloofsontwikkeling zien we de sterke afhankelijkheid van ouders terug. Vertrouwen is daarbij belangrijk. Het geloof wordt vooral beleefd door zingen, bidden, voorlezen en vieren van de christelijke feesten.

Tips voor het Bijbellezen
Maak van de Bijbellees-momenten momenten van veiligheid en geborgenheid. De kinderen zijn gevoelig voor sfeer.
Geniet van hun open en onbevangen houding.
Kinderen begrijpen niet alles en ze leggen geen verbanden. Verwacht dit ook niet van hen.
Wees je bewust van je eigen houding rondom het Bijbellezen. Ze doen je in alles na.
Probeer de kinderen spelenderwijs bij het verhaal te betrekken (denk aan gebaren, nadoen van geluiden, aanwijzen).
Maak gebruik van eenvoudige verhalen en illustraties.

4-8 jaar – Steeds meer fantasie
Naast het imiteren van anderen komt in deze leeftijdsfase de fantasie tot ontwikkeling. Het doen-als-of-spelletje wordt favoriet. Kinderen zijn vooral goed in concreet denken. Verder zijn ze intuïtief en impulsief. De sterke ik-gerichtheid verandert in een steeds meer openstaan voor anderen en voor samenwerken. In het geloofsleven blijft het gevoelsaspect het meest belangrijk. Daarnaast neemt de honger naar kennis toe, maar wel op concreet niveau. Abstracte begrippen, evenals het begrip van tijd en ruimte, zijn nog lastig.

Tips voor het Bijbellezen
Blijf in het gezin zoeken naar momenten van rust en geborgenheid om samen bijbel te lezen.
Lees met hen vooral Bijbelverhalen over concrete geschiedenissen, waarmee ze zich kunnen identificeren.
Probeer niet te blijven hangen in de kinderbijbelverhalen, maar stil hun leergierigheid met ‘nieuwe’ Bijbelverhalen.
Voor je kind bestaat God waarschijnlijk als vanzelfsprekend. Als ouder mag je dat bevestigen. Laat ook merken: God houdt altijd van jou.
Je kunt vragen stellen om het gesprek te stimuleren. Vragen over wat er gebeurt in het verhaal (Hoe denken de broers over Jozef?). Over hoe de hoofdpersonen dat zullen beleven (Stel dat jij een van Jozefs broers was, wat zou jij dan van Jozef vinden? Waarom?). Of over God en Jezus (Waarom zou God Jozef het speciale talent om dromen uit te leggen gegeven hebben? En welke talenten heb jij van God gekregen?)

8-12 jaar – Steeds meer verbanden
Kinderen zijn in deze leeftijdsfase leergierig. Ze hebben een sterk geheugen. Hun denken wordt abstracter en realistischer. Ze gaan steeds meer verbanden zien. Ze kunnen zich ook beter emotioneel uiten, zowel over hun eigen emoties als over die van anderen. Bijbelse rolmodellen spreken hen aan. Ook krijgen ze een groter moreel besef. Hun wereld wordt groter en er komt meer drang om erbij te willen horen. Ook wat betreft geloven ontstaat er meer een groepsgevoel. Er ontstaat meer samenhang tussen geloven en doen.

Tips voor het Bijbellezen
Bied naast het samen Bijbellezen ook extra materiaal aan (denk aan een Bijbelse atlas met achtergrondinformatie, zakbijbelquiz, etc)
Ontdek samen met je kind de verbanden tussen de verschillende geschiedenissen of tussen het Oude en Nieuwe Testament.
Denk na over de betekenis van de tekst voor jullie eigen leven. Hoe zou je dit zelf in de praktijk kunnen brengen? Probeer dit zo praktisch en concreet mogelijk te doen.
Laat ruimte voor je kind om (kritische) vragen te stellen.
Bemoedig ze erin, ze moeten zelfstandigheid ontwikkelen, ook in het geloof. Luister goed naar wat je kind precies wil weten. Vul het antwoord niet te snel zelf in, maar zoek samen (in de Bijbel) naar antwoorden. Een belangrijke levensles is: niet elke vraag hoeft een antwoord te krijgen. Breng je kind in contact met andere christelijke kinderen, uit de kerk, op club of misschien wel op heel andere plekken. Ga er, samen met je kind, naar op zoek. Jonge tieners hebben leeftijdsgenoten nodig om zich te ontwikkelen.

Ik wil Bijbellezen met mijn kinderen, hoe begin ik?
Heel simpel: je moet het gewoon doen. De makkelijkste manier voor jezelf en je kind is om er een dagelijks ‘ritueel’ van te maken. Kies een vast moment. Bijvoorbeeld na het avondeten of voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is om er ook een gezamenlijk moment van te maken, waarin er ruimte is voor vragen en gesprek. Kies afhankelijk van de leeftijd van het kind een bijbel die aansluit bij het niveau van het kind. Voor peuters en kleuters is de ‘gewone’ bijbel nog te moeilijk en kun je beter lezen uit een peuter-, kleuter- of kinderbijbel. Voor kinderen vanaf 6 jaar is de Bijbel in Gewone taal vaak al te begrijpen. De Samenleesbijbel is dan een goede optie.

Tip: laat het kind zélf hardop lezen zodra het dat kan. Daardoor is het kind nog meer betrokken bij de tekst en het ‘ritueel’.

Mijn kinderen hebben geen zin om bijbel te lezen, wat kan ik doen?
Kijk naar wat voor jouw kind belangrijk is. Welke vragen heeft die, waar is hij nieuwsgierig naar? Het ene kind leest graag en praat makkelijk over een Bijbelverhaal. Een ander kind ontdekt de betekenis ervan door een spel, een proefje of een puzzel. Door rekening te houden met de verschillende voorkeuren van kinderen, wordt leren leuker. Ook beklijft het geleerde beter.
Een voorbeeld. Hoe lees je met kinderen met verschillende voorkeuren de geschiedenis van Jozef? Talige kinderen komen tot hun recht wanneer zij het verhaal lezen of horen, achtergrondinformatie lezen en doorpraten over het verhaal. Zij kunnen goed verwoorden wat ze bedoelen.
Er zijn ook kinderen die het verhaal beter verstaan wanneer zij in beweging komen en iets doen. Speel met hen een spel, bijvoorbeeld ”Wie is de baas?”: iedereen mag drie minuten lang de baas spelen over de anderen, praat er daarna over na. Hoe was het om de baas te zijn? En als iemand anders de baas over jou is? Zo kunnen kinderen zich spelenderwijs inleven in hoe het is voor de broers als Jozef droomt dat de korenaren, en de zon, maan en sterren voor hem buigen. Kinderen die van rekenen houden, kun je boeien door bij het verhaal waarin de broers van Jozef geld in hun graanzakken vinden een puzzeltje met getallen te laten maken.
Muzikale kinderen onthouden het verhaal door een lied.
Gaat jouw kind juist graag de natuur in? Verzamel dan buiten van alles om een tekening van de jas van Jozef mooi mee te versieren. Beelddenkers genieten ervan als je samen met hen een mooie plaat bij het verhaal van Jozef bekijkt, of hen bijvoorbeeld een deel van het verhaal in stripvorm laat tekenen.
Deze voorbeelden illustreren dat het mogelijk is om voor ieder kind een toegang tot het Bijbelverhaal te bedenken die bij hem of haar past.

Meer lezen?
www.kinderbijbels.nl (informatieve site over bijbels voor verschillende leeftijden, met besprekingen en kieshulp)
www.samenleesbijbel.nl
– Bijbelblad Alef (magazine voor kinderen van 7 tot 12 jaar; vol puzzels, weetjes, spannende Bijbelverhalen, quizzen, spelletjes en meer. Zie www.bijbelgenootschap.nl/alef )
– www.geloofinhetgezin.nl (inspiratie voor ouders & kerk)
– de Bijbel-app voor Kinderen
– Jente magazine (over christelijke opvoeding)